Áðåäèõ³íà ͳíà Ìèêîëà¿âíà – ïîåòåñà, ïðîçà¿ê, êîìïîçèòîð. Íàðîäèëàñÿ 20 æîâòíÿ 1938 ð. â ñåë³ Ìåëüíèêè Êàí³âñüêîãî ðàéîíó ×åðêàñüêî¿ îáëàñò³.
Ç 1956 ð. ïðîæèâຠâ ì. ʳðîâîãðàä³. Çàê³í÷èëà ʳðîâîãðàäñüêå ìóçè÷íå ó÷èëèùå. Çà ôàõîì – õîðìåéñòåð.
Ïðàöþâàëà ó ʳðîâîãðàäñüêîìó â³éñüêêîìàò³, ìóçè÷í³é øêîë³ «Õîðîâîãî Òîâàðèñòâà», ìóçè÷í³é øêîë³ ¹ 4.
Íèí³ – çàââ³ää³ëîì ìèñòåöòâ Áóäèíêó êóëüòóðè «Àâ³àòîð» ʳðîâîãðàäñüêî¿ ëüîòíî¿ àêàäå쳿 Íàö³îíàëüíîãî àâ³àö³éíîãî óí³âåðñèòåòó.
Àâòîð êíèã: «Ë³÷èëêà», «Âîãíèê äîáðà», «Ìîâà ñîëîâ'¿íà», «Äèâîñâ³ò», «Óñì³øêè», «Â³ðøîâàí³ îïîâ³äàííÿ òà êàçêè» (2000), «Âåðáíà íåä³ëÿ», «Äàðóíîê», «Ïîðè ðîêó» (2002), «Ð³äíà çåìëÿ» (2003), «Õîëîäíèé ßð» (2004), «Êîðñóíñüêà ñàãà» (2005), «Ñåðöå, ç³òêàíå ç ëþáîâ³» (2006), «×àð³âí³ ñóíèö³» (2007), «Æåíüøåíåâèé êóù» (2008), «²âàíêî Áåðåñò» (2009), «Îêñàíà» (2010), «Ãîëóáà òðîÿíäà» (2011), «Ñåðöå ñòåïó», «Çà ïîêëèêîì äóø³», «Êîëîä³é» (2012), «Ìîíàõîâà êðèíèöÿ», «Õî÷ó ñâÿòà», «Çîðÿíà», «Äîëÿ» (2013). «Ìàð³ÿ», «Çàêàáëóêàì ëèõà äàì» (2014) «Åäåëüâåéñ», «Ñâÿò³ ÷îðíèö³», «Ìð³éíèê» (2015), «Ï³äêîðåí³ ëþáîâ'þ», «Ëþáîìèð» (2016).
Íàïèñàëà ìàéæå 100 ï³ñåíü òà ðîìàíñ³â íà ñëîâà ïîåò³â ʳðîâîãðàäùèíè. ²ç íèõ òðèäöÿòü ñ³ì íàäðóêîâàí³ ó çá³ðíèêàõ: «Ï'ÿòèé îêåàí» âèï. ² (2003), «Íà êðèëàõ ï³ñí³» âèë. 2 (2003), «Íà êðèëàõ ï³ñí³» âèï. Ç (2006).
Äðóêóâàëàñÿ â ì³ñöåâ³é ïåð³îäèö³ «Ê³ðîâîãðàäñüêà ïðàâäà», «Íàðîäíå ñëîâî», â àëüìàíàõàõ «Çîðÿ ìàòåðèíñòâà» (2005) «Êðàïëèíà» (2007), «Ìû âñå èç êîëûáåëè ñ íàçâàíèåì ñâåòëûì – Ðóñü» (ñáîðíèê ïîýçèè) (2008), (2010), «Ñòèõè, ðàññêàçû è ñêàçêè äëÿ äåòåé» (4-2013), (5-2013) Ñàíêò-Ïåòåðáóðã.
Ç íàòõíåííÿì ³ äóøåâí³ñòþ ͳíà Ìèêîëà¿âíà ä³ëèòüñÿ ë³òåðàòóðíèìè çäîáóòêàìè ç äèòÿ÷èìè ñåðöÿìè.
Í³í³ Ìèêîëà¿âí³ ïðèñâÿ÷åíî ðÿä ðàä³î ³ òåëåïåðåäà÷ ʳðîâîãðàäñüêî¿ îáëàñíî¿ òåëåðàä³îêîìïàí³¿ («Êàìåðòîí äóø³» – àâòîðñüêà ïðîãðàìà Ëþäìèëè ͳêîëàºâñüêî¿, «Ëèá³äåÿ» – Ìà𳿠Ëåá³äü).
Âîíà òàêîæ êåð³âíèê àíñàìáëþ òåàòðàë³çîâàíî¿ ï³ñí³ «×èñòà êðèíèöÿ» ÁÊ «Àâ³àòîð» ÊËÀ ÍÀÓ.
×ëåí îáëàñíîãî ë³òåðàòóðíîãî îá'ºäíàííÿ «Ñòåï» ç 2003 ðîêó.
Àêòèâíèé ÷ëåí ë³òåðàòóðíî-ìóçè÷íîãî êëóáó «Êðèëà».
dz ñïîãàä³â
Íåìຠâ ñâ³ò³ í³÷îãî êðàñèâ³øîãî, àí³æ ìèðíå íåáî! Ëåæèø ñîá³ íà òðàâè÷ö³ òà ñïîãëÿäàºø, ÿê ïëèâóòü õìàðêè, ñõîæ³ òî íà ëþäåé, òî íà çâ³ð³â. Ëåæèø ñîá³ òà íàñîëîäæóºøñÿ îòèì äèâîì ³ ñëóõàºø ñï³â ÿêî¿ñü ïòàøå÷êè. Íàä òîáîþ ïðîëåòèòü äæì³ëü àáî ê³ëüêà áäæ³ëîê ç³ ñâî¿ìè ïåðåãóäàìè, îáñòåæóþ÷è êîæíó êâ³òî÷êó, çáèðàþ÷è íåêòàð. Àáî ç'ÿâëÿòüñÿ á³ëÿ êóùèêà ìàòåðèíêè ÷è çâ³ðîáîþ ð³çíîêîëüîðîâ³ ìåòåëèêè, ÿê³, çäàºòüñÿ, òàíöþþòü ïàðàìè, í³áè ìàëåíüê³ áàëåðèíè.
À áóëè æ ³íø³ ðîêè, ùî âèïàëè íà íàøó ã³ðêó äîëþ. Äîëþ ä³òåé â³éíè, êîëè ðâàëèñÿ áîìáè, ñâèñò³ëè êóë³ ³ íå ìîæíà áóëî âèéòè ç õàòè. Äî òîãî æ äåíü ³ í³÷ ç³ ñòðàøíèì ðåâîì ë³òàëè âîðîæ³ ë³òàêè. ² â õàò³ ÷óëàñÿ ÷óæà ìîâà, â ÿê³é çãîäîì ìè ïî÷àëè ðîçóì³òè äåÿê³ ñëîâà: «Øâàéíå!», «Øíåëü-øíåëü!»; ñóïðîâîä³ øîìïîëà, ÿêîãî êîæåí ³ç íàñ ñïðîáóâàâ íà ñâî¿é ãîëîâ³ ÷è ñïèí³, êîëè çãàíÿëè íà ïîêàçîâ³ ïîêàðàííÿ çà çâ'ÿçîê ç ïàðòèçàíàìè. Çà êîæíîãî âáèòîãî í³ìöÿ ðîçñòð³ëþâàëè äåñÿòêè áåçâèííèõ ëþäåé, à ñåëà ñïàëþâàëè. Ïåðåâàæíî öå áóëè ñòàð³ ëþäè, æ³íêè òà ä³òè.
Òîé æàõ ³ ïîíèí³ ñíèòüñÿ.
Íà ïîëÿõ ï³ñëÿ â³éíè æ³íêè ïðàöþâàëè.
² êîïàëè, é âîëî÷èëè, ³ çåìëþ îðàëè
Çàïðÿæåí³, í³áè êîí³. Ïîïåðåäó òðîº,
À ÷åòâåðòà ïëóã òðèìàëà, ï'ÿòà ç áîðîíîþ.
Äèâèòèñÿ áóëî ñòðàøíî íà æ³íîê ó ïëóç³.
Íå ñï³âàâ ³ ñîëîâåéêî âåñíîþ ó ëóç³...
Íà òîé ÷àñ ÿ æèëà íà õóòîð³ Íîâîóêðà¿íêà ó áàòüêîâî¿ ñåñòðè ò³òêè Õèìêè, ùî íåïîäàë³ê ñòàíö³¿ Òàãàí÷à. Òàì ÿ ³ ïî÷óëà áàãàòî ï³ñåíü â³ä òèõ âèñíàæåíèõ æ³íîê, ÿê³ ï³ñëÿ îá³äó îáîâ'ÿçêîâî ñï³âàëè. Ãîëîñè áóëè â íèõ ãàðí³, à ï³ñí³ äóæå ñóìí³. ² òîä³ â ìåíå ñêëàëîñÿ òàêå âðàæåííÿ, ùî âñ³ ïîâèíí³ âì³òè ñï³âàòè. ß íå ò³ëüêè ñï³âàëà òèõ ï³ñåíü, ùî ïî÷óëà, à é ñâî¿ ïî÷àëà ñêëàäàòè, ïðàâäà, ç äèâíèìè ñëîâàìè, ìàáóòü, ïî÷óòèõ â³ä ³íîçåìíèõ âîÿê³â. Íàïðèêëàä:
Âîéäà÷åí³ ç êóòèìè ¿íàìè
Ñàìàòîðà íåì³ ñå ëÿ ì³ çåíàì³.
Ïåðøîþ ñöåíîþ áóëà âèøíÿ. ß çàëàçèëà ìàéæå íà ñàìó âåðõ³âêó ³ ñï³âàëà íà ïîâíèé ãîëîñ, ÿê äîðîñëà. Ñï³âàëà ÿ âå÷îðàìè, ùîá ÷óëè ìåíå âñ³ õóòîðÿíè. À êîëè ï³øëà äî øêîëè, ç òîãî ÷àñó ³ ïî ñüîãîäåííÿ, ç³ ñöåíîþ íå ðîçëó÷àþñÿ.
Ïèñàëà ÿ â³ðø³ íà ð³çí³ òåìè ³ ïîñèëàëà ⠫ʳðîâîãðàäñüêó ïðàâäó» ï³ä ð³çíèìè ïñåâäîí³ìàìè ³ íàâ³òü îòðèìóâàëà ãîíîðàð. ϳñëÿ îãîëîøåííÿ ïðî íåçàëåæí³ñòü Óêðà¿íè íåäîñòàòíüî áóëî õóäîæíüî¿ ë³òåðàòóðè äëÿ ä³òåé óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ. Òîä³ ³ áóëè íàïèñàí³ ³ âèäàí³ ìíîþ ïåðø³ êíèæêè â³ðø³ ³ äëÿ ä³òåé ʳðîâîãðàäñüêîãî äèòáóäèíêó «Áàðâ³íîê». Òàì â³äáóëàñÿ ³ ¿õ ïðåçåíòàö³ÿ. Âïåðøå ÿ ïî÷óëà ñâî¿ òâîðè ó âèêîíàíí³ ä³òåé-ñèð³ò. Êîæåí õòî áóâ ó äèòáóäèíêó, à öå íà òîé ÷àñ ìàéæå äâ³ñò³ ÷îëîâ³ê, êîæåí ³ç íèõ íà çãàäêó îòðèìàâ ïî ï'ÿòü êíèã.
«Ë³÷èëêà» (â³ðø³), «Âîãíèê äîáðà» (â³ðø³), «Ìîâà ñîëîâ'¿íà» (â³ðø³), «Äèâîñâ³ò» (â³ðø³), «Óñì³øêè» (â³ðø³). ϳçí³øå, â òîìó æ 2000 ðîö³ «Â³ðøîâàí³ îïîâ³äêè òà êàçêè» (ä³çíàòèñü á³ëüøå ïðî æèòòºâó ³ òâîð÷ó äîëþ Í. Áðåäèõ³íî¿ ìîæíà ç êíèãè ñïîãàä³â «Äîëÿ»).
Âèáðàí³ òâîðè
ÑÎÍÅÒ
Äàâíî ÿ â³ðø³â íå ïèñàëà.
Ñüîãîäí³ æ íàïèøó ñîíåò.
Áî â³í â ìåí³, íåìîâ êëàðíåò,
Âðàç çàñï³âàâ, é ÿ ïðèãàäàëà:
Äèòèíñòâî, þí³ñòü ³ íàâ÷àííÿ,
Óñå çíàéîìå íàâêðóãè,
гêè äóõìÿí³ áåðåãè
² ïî÷óòò³â âåñíè áóÿííÿ.
É ìîâ ïîíåñëè êóäèñü â³òðèëà
Ó íåçáàãíåííó âèñî÷³íü,
Äå ìóæíîñò³ çðîñòàëè êðèëà
² êëèêàëè ó äàëå÷³íü.
Ìåëîä³ÿ æ äóø³ òàê ùèðî
Áóëà ç³ ìíîþ, í³áè ò³íü.
***
ß íàðîäèëàñü òàì, äå ëèø áåðå ïî÷àòîê
Ìàëåíüêà ð³÷å÷êà ç ïðàäàâí³õ ùå â³ê³â.
Á³æèòü ñòðóìî÷êîì ì³æ á³ëåíüêèõ õàòîê.
Óçäîâæ êàëèíîâèõ é âåðáîâèõ áåðåã³â.
Óñþäè, ïî ïóò³, ùå í³áè é ðîçìîâëÿº –
Õëþïî÷å äåíü ³ í³÷ ÷èñòåñåíüêà âîäà.
À íà êàëèí³ ñîëîâåº÷êî ñï³âàº
² òàê âèâîäèòü ï³ñåíüêó, ùî é ³âîëãà
Íå ìîæå âòðèìàòèñü. Âîíà òàêà êðàñèâà.
È ãí³çäå÷êî â íå¿ íåçâè÷àéíå – ñóìî÷íå,
Íåìîâ âàë³çêà âèñèòü. ² ãîëóáêà ñèâà
Óðàç íà ã³ëî÷ö³, òàê ñàìî ðîçïî÷íå
Ñâîþ ìåëîä³þ òàêó, îäíó é òó æ ñàìó.
Óäîä íå çàáàðèòüñÿ ïðîñï³âàòü îä-îä...
Çîçóëÿ çàêóº äåñü, òàì, ³ ñïîçàðàíêó
É ãîðîá÷èêè çëåòÿòüñÿ äðóæíî íà ãîðîä,
À ïîò³ì ç âåðåñêîì äî ð³÷êè Âàñèëüê³âêè,
Äå ðîçøèðÿòè âîíà ñòàëà áåðåãè.
̳íÿëè êîíÿì òàì êîëèñü ï³äê³âêè,
Ùîá íå çäîëàëè ¿õ í³ÿê³ âîðîãè.
Ö³ëþùîþ âîäîþ êîíåé íàïóâàëè,
À ñâ³äêàìè áóëà òàì íå îäíà ãîðà:
Âàðâàðèíà, Ëóêà, Íåêðîïîëü, – íàçèâàëè, –
² Äóäíèêà, Ãàô³¿íà ³ç ëüîõîì, ÿê íîðà.
À äàë³ âåëè÷àâ³, ãîðä³ íà ñòîðîæ³:
Òèõîíîâà, Ìàòâ³éîâà ñîá³ ñòîÿòü
² Ãèðÿâêà, é êðóòà Êàñÿíîâà...
 äîçîð³ æ Êàðïåíêîâà ³ Ïóçîâà, – ãîòîâ³ ñïîâ³ùàòü,
Áî ïèëüíî äèâëÿòüñÿ çà ð³÷êîþ óñë³ä ¿é,
ßêà ïðÿìóº ÷³òêî äî Ðîñ³.
(²ç-çà ÿð³â, áóãð³â – òàê³é óæå õâèëÿñò³é),
Ìîâ ñòð³÷êà ó çàïëåòåí³é êîñ³,
Õî÷ íà ïî÷àòêó âñ³ì íàãàäóº ñòðóìî÷îê,
ßêèé ëèøå áóâຠðàíî íàâåñí³.
×èñòåñåíüêèé á³æèòü, à ð³÷êè ãîëîñî÷îê
Óñå æèòòÿ íå çàìîâêຠó ìåí³.
***
Äâà Âàñèëüêè
Äâà Âàñèëüêè ïî äîðîç³
Áóëè ïîñâàðèëèñü.
²øëè ìîâ÷êè äîâãî, äîâãî.
Ïîò³ì ïîìèðèëèñü.
– Äàâàé, – êàæå Âàñèëü ïåðøèé,
Âæå íå ñïåðå÷àòèñü!
– Äàâàé, – êàæå Âàñèëü äðóãèé,
Áóäåì êðàùå ãðàòèñü.
Îáíÿëèñÿ ³ ï³øëè
Âîíè âæå ñêîð³øå,
Áî ó íèõ òîä³ íà ñåðö³
Ñòàëî âåñåë³øå.
гäíà ìîâà
«Ðîçïðÿãàéòå, õëîïö³, êîí³!»
Õòî ï³ñíþ íå çíàº?
Òà ¿¿ íà óêðà¿íñüê³é
Âñåíüêèé ñâ³ò ñï³âàº.
Òîæ âèâ÷àéìî ð³äíó ìîâó,
Õëîïö³ ³ ä³â÷àòà!
² ÷èòàéìî, ³ ñï³âàéìî,
Áî ìè æ êîçà÷àòà.
Êîëè ìîâà íàøà ð³äíà
Áóäå ðîçêâ³òàòè –
Ëèø òîä³ âæå óñì³õíåòüñÿ
Óêðà¿íà-ìàòè.
Ñèíîâ³
Ìàìà ñèíó ãîâîðèëà,
Ùî º Áîã íà ñâ³ò³.
– ³ð! – òîä³ òè íå ïîòðàïèø
Äî ëèõîãî â ñ³ò³.
×èòàé ñèíó «Îò÷å, íàø»
Âæå êîæíî¿ äíèíè,
À ïðî Áîãà ïàì'ÿòàé
Êîæíî¿ õâèëèíè.
Çàïîâ³ä³, ùî Áîã äàâ,
Òðåáà ïàì'ÿòàòè,
Áî óñå ïî Áîæ³é âîë³ –
É ïðî öå òðåáà çíàòè.
Ìàìà
Ìàòóñåíüêî ìîÿ ìèëà!
Ëàñò³âêî ð³äíåíüêà!
×îìó ëè÷êî çàñìóòèëîñü?
×îì íå âåñåëåíüêà?
Óñì³õíèñÿ, ìàòóñåíüêî!
Óñì³õíèñÿ, çîðå!
Áî òîá³, ìîÿ ð³äíåíüêà,
Íå äî ëèöÿ ãîðå.
Òè æ ñàìà êîëèñü êàçàëà,
ß â òåáå âðîäëèâèé.
Óñì³õíèñü! – ³ ÿ â³ä òîãî
Áóäó âåñü ùàñëèâèé.
Äîáðèé
ϳäè, Ïåòðèêó, ïîêëè÷
ijäóñÿ ïîñí³äàòü!
Òà ñêàæè, ùîá çàëèøèâñÿ
Ó íàñ é ïîîá³äàòü.
Äîáðå, – â â³äïîâ³äü ìàëèé, –
Ùîá ä³ä íå âàãàâñÿ
Òî ñêàæó, ùîá íàçàâæäè
³í ó íàñ çîñòàâñÿ.
Áóäó ç íèì ÿ ìàéñòðóâàòü,
Òà ðèáêó ëîâèòè
² íå òðåáà áóäå êëèêàòü –
Áóäåì ðàçîì æèòè.
Ïðîë³ñêè
Áëàêèòíèé êèëèì ïðîñòåëèâñÿ!
ßê îñï³âàòü òàêó êðàñó?
³í íàÿâó, à ÷è ïðèñíèâñÿ?
 äóø³ æ ìîâ ï³ñíþ ïðîíåñó
² â í³é, òàê í³áè ðîç÷èíþñÿ
Î Áîæå ïðàâåäíèé ºñè!
Òâîðè êðàñó! ß íå áîþñÿ
Öèõ âèñëîâ³â. ² âîçíåñè
Òó ï³ñíþ, ùî ³ç ÿðó ëèíå,
– ßêî¿ñü ïòàøêè âîêàë³ç.
² çíîâ íàòõíåííÿ ñîêîëèíå
Âæå âêîòðå äîâåäå äî ñë³ç
Êðàñà ³ ìóçèêà, ùî â í³é.
Æèòî ïîëî⳺
˳òå÷êî íàñòàëî. Æèòî ïîëî⳺.
 ïîë³ òàê äóõìÿíî – àæ ñåðäåíüêî ì볺.
Âèñîêî ó íåá³ æàéâ³ð îí ñï³âàº,
Ùî óæå ïøåíèöÿ â ïîë³ äîçð³âàº.
Çåìëÿ çàêâ³ò÷àëàñü ñòèãëèìè õë³áàìè!
³òåð õâèëþ êîòèòü, êîòèòü êîëîñêàìè.
Âñ³ ò³ êîëîñî÷êè õî÷ó îá³éíÿòè,
² ¿õ ïîîäèíö³ ùå é ïîö³ëóâàòè.
Ïòàõîì ñèçîêðèëèì ÿ ëå÷ó íàä íåþ
Àæ òðè÷³ ñâÿòîþ ð³äíîþ çåìëåþ.
***
Ó Êàíåâ³ íà äèâî-êðó÷ó
Âåäå ñòåæèíî÷êà êðóòà.
À êðàé ï³äí³ææÿ, â á³ë³ì ïëàòò³,
Ñòî¿òü áåð³çêà, ìîâ ñâÿòà.
Òð³ïî÷å ëèñòÿ÷êî äð³áíåíüêå
É òèì ïîäîðîæí³õ çàêëèêà:
Éä³òü íà ãîñòèíè äî Òàðàñà,
Õî÷ ³ ñòåæèíî÷êà êðóòà!
Òàì â³äïî÷èíåòå äóøåþ,
Áî ñóìóâàòè íå äàäóòü.
Ëàñêàâî âñ³õ â ìóçåé çàïðîñÿòü,
Ïî ð³çíèõ çàëàõ ïîâåäóòü.
Íà òèõ Òàðàñîâèõ êàðòèíàõ
Ïîåìà êîæíà îæèâà,
À ñàì Òàðàñ ç àâòîïîðòðåòà
Äî âñ³õ î÷èìà ïðîìîâëÿ:
– Áåðåæ³òå, áðàòè ìî¿,
Íåíüêó Óêðà¿íó!
² øàíóéòå, é äîãëÿäàéòå,
ßê ñâîþ äèòèíó!
Ç Òàðàñîì ïîðÿä, ç òî¿ êðó÷³,
Ïîñòàíóòü âàì ³ùå äèâà
Äí³ïðî ìîãóòí³é, ñèâî÷îëèé
É Òàðàñîâà äóøà æèâà.
Òàì, íà ãîð³ ×åðíå÷³é, â³÷íà,
É ñüîãîäí³ âàñ âñ³õ ïðèâ³òà
² ïðèãîëóáèòü, í³áè ð³äíèõ,
Òàðàñîâà äóøà ñâÿòà.
Ïåòðèê
Áàòüêè Ïåòðèêà ñïèòàëè:
– Êèì òè õî÷åø ñòàòè?
– À ÿ áóäó, êàæå Ïåòðèê, –
 öèðêó ïðàöþâàòè.
Áóäó ï³âíÿ òðåíóâàòè,
Áî â³í ìåíå ñëóõà.
Îêð³ì òîãî â³í ùå ìàº
² ìóçè÷í³ âóõà.
³äòåïåð â³í áóäå â ìåíå
Ëèøå â õàò³ æèòè, –
É âèð³øèâ â³í òîä³ ï³âíÿ
Ñïàòè ïîëîæèòè.
Çëÿêàâñü ï³âåíü, ³ äàâàé
Êðèëà ðîçïóñêàòè.
Òà ùîäóõó, íà âñþ õàòó,
– Êà-ðà-óë! – êðè÷àòè.
Ïåòðèê â íüîãî ó÷åïèâñÿ:
– ×îãî ðåïåòóºø?
Ïîñïèø òð³øêè é â³äïóùó!
Òà òè, ùî – íå ÷óºø?
Ñìèêàâ Ïåòðèê òîãî ï³âíÿ
Çà êðèëà, çà ãðóäè.
Òà â³í âèðâàâñÿ ³ç ðóê –
É ëèøå ï³ð'ÿ âñþäè.
– Îñü ÷îìó, – ïîäóìàâ Ïåòðèê, –
– Íå ñõîò³â â³í ñïàòè,
Áî ÿ æ çàáóâ ïåðåä ñíîì
Ïîìèòü éîìó ëàïè.
***
Ïåòðèê ä³äà ïîëþáèâ ³ çà íèì óñë³ä õîäèâ.
Ùå é ïèòàííÿ çàäàâàâ, òîé éîìó â³äïîâ³äàâ.
– À â ïîõîäàõ âè áóëè? – ïèòàâ ó ïðîâ³çîðà.
– Òàê. ³ä õîëîäèëüíèêà, àæ äî òåëåâ³çîðà.
É òàê çà äåíü ïî ê³ëüêà ðàç, – êàæå âíóêó ä³ä Òàðàñ.
Òîä³, ä³äó, ñêîðî âè íå âë³çåòå ³ â øòàíè!
ÂÎÃÍÈÊ ÄÎÁÐÀ
Á³ëÿ ñòàâêà ñèä³â ñòàðåíüêèé ä³äóñü òà çãàäóâàâ ñâîþ ìîëîä³ñòü.
– Ãàé-ãàé!.. Êîëè òå áóëî. Ìèíóëî âñå, í³áè çà âîäîþ ïîïëèâëî.
Ñòåæêîþ, ùî âåëà äî ñòàâêà, ³øîâ ìàëåíüêèé õëîï÷èê. Ñòàðèé, ïîì³òèâøè éîãî, ñòàâ ïðèäèâëÿòèñÿ – ÷èÿ æ öå äèòèíà? Àëå âï³çíàòè íå çì³ã.
«Í³áè ÿ òàêîãî é íå çíàþ», – ïîäóìàâ ÷îëîâ³ê.
– Äîáðèé âå÷³ð, ä³äóíþ! – ïðèâ³òàâñÿ õëîï÷èê.
– Äîáðîãî çäîðîâ'ÿ, – â³äïîâ³â ä³äóñü. – À òè, êîçà÷å, ïðèéøîâ, ìàáóòü, ðèáêè íàëîâèòè? Îòîæ-òî âîíà çðàä³ëà, áà÷, ÿê âèñòðèáóº. Ñàìà ïðîñèòüñÿ íà ãà÷îê, òè ò³ëüêè ïîäèâèñÿ! À äå æ òâîÿ âóäêà? À â³äåðöå?
– Íå õî÷ó ÿ, ä³äóíþ, í³ÿêî¿ ðèáêè.
– À ÷îìó? – çäèâóâàâñÿ ñòàðåíüêèé.
– ×îìóñü òàê òÿæêî, ùî àæ ïëàêàòü õî÷åòüñÿ.
– Öå ó òåáå, äèòèíî, äóøà áîëèòü.
– Äóøà? À äå âîíà, ä³äóíþ, äóøà?
– Äóøà, îðëå, â ñàìîìó ñåðö³.
– À ÿê æå ¿é ìîæíà äîïîìîãòè?
– Òîá³ äîïîìîæå ò³ëüêè âîãíèê äîáðà ³ á³ëüøå í³÷îãî.
Õëîï÷èê çàäóìàâñÿ. ijäóñü çàêóðèâ ëþëüêó ³, ìàáóòü, éîìó ùîñü
ïðèãàäàëîñÿ, áî íà ñòàðå÷èõ î÷àõ âèñòóïèëè ñëüîçè. Ìàëèé ùå òðîõè ïîñèä³â á³ëÿ ä³äà òà é ï³øîâ ñîá³ äàë³.
– Äå æ ìåí³ çíàéòè òîé âîãíèê äîáðà? – çàïèòóâàâ â³í ñàì ó ñåáå, òà äóìàâ, ÿêèé æå â³í, òîé âîãíèê äîáðà, ³ ÷îìó íå ä³çíàâñÿ ó ä³äóñÿ? Ðîçì³ðêîâóþ÷è îòàê, íå ïîì³òèâ, ÿê îïèíèâñÿ íà ïîë³. Âîíî áóëî âåëèêå, ð³âíå...  ê³íö³ ïîëÿ âèäí³ëîñÿ áàãàòòÿ. ³í òàê çðàä³â, ³ ïîá³ã äî íüîãî íàâïðîñòåöü. Íàáëèæàþ÷èñü äî áàãàòòÿ, ðîçãëåä³â á³ëÿ âîãíþ äîðîñëèõ õëîïö³â, ÿê³ âðàç ïîâåðíóëèñÿ äî íüîãî ³ çàïèòàëè:
– À òè ùî òóò çàáóâ? À íó á³ãîì äîäîìó!
Õëîï÷èê ñïî÷àòêó ðîçãóáèâñÿ, à ïîò³ì ïîäóìàâ: «Í³. Öå íå âîãíèê äîáðà. ß ïîìèëèâñÿ».
– Âèáà÷òå, – ëåäü âèìîâèâ ìàëèé ³ ï³øîâ äàë³. Âäàëèí³ ïîêàçàëàñÿ ð³÷êà. Íàä îáðèâîì ñèä³â ðèáàëêà, ÿêèé ëîâèâ ðèáó. Ó ë³â³é ðóö³ â³í òðèìàâ ë³õòàðèê. «Ìîæëèâî, öå ³ º âîãíèê äîáðà», – ïîäóìàâ õëîï÷èê. Ó òó æ ìèòü ë³õòàðèê ïîãàñ, ³ îäðàçó æ ÷îëîâ³ê âèòÿã ðèáêó. Íàíèçàâøè íà ãà÷îê ÷åðâ'ÿ÷êà, ÷îëîâ³ê çíîâó çàêèíóâ âóäêó ³ ïîñâ³òèâ ë³õòàðèêîì. Õëîï÷èê, ìîâ çà÷àðîâàíèé, äèâèâñÿ íà ë³õòàðèê, ÿêèé òî çàñâ³÷óâàâñÿ, òî ãàñíóâ. Îçèðíóâøèñü, ÷îëîâ³ê ïîáà÷èâ ìàëîãî ³ ïðîøåïîò³â:
– ×îãî òè òóò çóïèíèâñÿ? ²äè ñîá³ êóäè éøîâ, áî òè ìåí³ âñþ ðèáó íàëÿêàºø. Äàâàé, äàâàé øâèäøå! – ùå é ðóêîþ ïîêàçàâ.
«Öå òåæ íå âîãíèê äîáðà», – çðîçóì³â õëîï÷èê ³ ïåðåéøîâ íà ³íøèé áåðåã ð³÷êè âóçåíüêèì ì³ñòî÷êîì. Çà ð³÷êîþ ïî÷èíàâñÿ ë³ñ. Õëîï÷èê çàáðàâñÿ ó òàê³ õàù³, ùî éîìó ñòàëî ñòðàøíî, àëå íå ïîâåðíóâñÿ. Äóæå éîìó õîò³ëîñÿ çíàéòè âîãíèê äîáðà. Òà âæå ñòîìèâñÿ ³ ñ³â â³äïî÷èòè ï³ä êóùèêîì. Ðàïòîì ó êóùàõ ùîñü çàòð³ùàëî. Ïîò³ì ç'ÿâèëèñÿ äâà ìàëåíüêèõ âîãíèêè.
«Öå, ìàáóòü, ñîáàêà àáî ê³ò, – ïîäóìàâ ìàëèé, – à ìîæå, öå âîâê? ³ä çãàäêè ïðî âîâêà ñåðöå éîãî òàê ñòàëî áèòèñÿ, ùî, çäàâàëîñÿ, îñü-îñü âèñêî÷èòü ³ç ãðóäåé. Âîãíèêè íàáëèæàëèñÿ äî íüîãî. Âðàç ïðîëóíàâ ïîñòð³ë. ³ä ïåðåëÿêó õëîï÷èê ùîñèëè çàêðè÷àâ. Ç òåìðÿâè îá³çâàâñÿ ÷îëîâ³÷èé ãîëîñ:
– Õòî òàì? Íå á³éñÿ! ß – ë³ñíèê. ²äè ñþäè, îñü íà öåé âîãíèê.
Òîé, õòî íàçâàâ ñåáå ë³ñíèêîì, ïîñâ³òèâ ë³õòàðèêîì, àëå ïåðåëÿêàíèé õëîï÷èê íå ì³ã íàâ³òü ïîâîðóõíóòè í³ ðóêàìè, í³ íîãàìè – ò³ëüêè ïëàêàâ. ˳ñíèê ñàì ï³ä³éøîâ äî ìàëîãî.
– E í³, êîçà÷å, òàê íå ï³äå. Êîçàêè í³êîëè íå ïëà÷óòü. ²äè ñþäè, äàâàé
ðóêó. Ìè óäâîõ çðîáèëè òàêó âàæëèâó ñïðàâó... Çàðàç ï³äåìî äî ìåíå â ãîñò³ òà ãàðíî ïîâå÷åðÿºìî, â³äïî÷èíåìî, à çàâòðà çàáåðåìî âîâ÷èñüêà. ß çà íèì ìàéæå äâà òèæí³ ïîëþâàâ. ³í ñò³ëüêè á³äè íàðîáèâ... ³äñòåæóâàòè çà íèì áóëî äóæå âàæêî, áî òîé íåñïîä³âàíî ç'ÿâëÿâñÿ òî â îäíîìó, òî â çîâñ³ì ³íøîìó ì³ñö³. Çàêëÿòèé áóâ çâ³ð...
Çà ðîçìîâîþ ³ øëÿõ ñêîðîòèâñÿ.
– À îñü ìè óæå é ïðèéøëè, – ñêàçàâ ë³ñíèê.
Õëîï÷èê ó çàõâàò³ äèâèâñÿ íà êðàñèâèé áóäèíîê ë³ñíèêà.  êîæíîìó â³êîíå÷êó ñâ³òèëîñÿ. Á³ëÿ áóäèíêó ðîñëè êâ³òè ³ íàâêîëî áóëî òàê äóõìÿíî.
«Ìàáóòü, öå ìàò³îëà òàê ïàõíå, à ìîæå, ÿê³ñü ³íø³ êâ³òè», – ïîäóìàâ â³í.
Äâåð³ â³ä÷èíèëèñÿ, ³ íà ïîðîç³ ç'ÿâèëàñÿ âðîäëèâà æ³íêà. Âîíà, ïîñì³õíóâøèñü, çàïèòàëà:
– Öå íîâèé ïîì³÷íèê ë³ñíèêà? Çàõîäü, çàõîäü, õëîï÷å, äî íàøî¿ õàòè.
Âçÿâøè ìàëîãî çà ðóêó, æ³íêà ñòðèâîæèëàñü: – Îé, òè ÷àñîì íå
çàõâîð³â? Ó òåáå òàê³ ãàðÿ÷³ ðóêè ³ ãîë³âîíüêà òàêîæ. Çàðàç ÿ òåáå ÷àºì ³ç òðàâ íàïîþ, ³ âñå ïðîéäå.
– Òà í³!.. Íàì íå ÷àé ïîòð³áåí, à ñïðàâæíÿ âå÷åðÿ, – ñêàçàâ ë³ñíèê. Ìè ñüîãîäí³ óäâîõ çàïåêëîãî âîâ÷èñüêà çàâàëèëè.
– Ïðàâäà? – ïî÷óëîñÿ ç ³íøî¿ ê³ìíàòè, ³ çâ³äòè âèéøëà ä³â÷èíêà. Ïîáà÷èâøè íåçíàéîìöÿ, âîíà çäèâîâàíî çàïèòàëà:
– Öå ïðàâäà, ùî âè ç òàòêîì çàâàëèëè âîâêà? ² òè íå çëÿêàâñÿ?
– Çâè÷àéíî, íå çëÿêàâñÿ, â³í æå êîçàê. À êîçàêè ñòðàõó íå ìàþòü. Ïðàâäà? – ² ë³ñíèê ï³äìîðãíóâ õëîï÷èêîâ³. Ìàëèé, ïî÷åðâîí³âøè, õîò³â ùîñü ñêàçàòè, àëå éîãî âèïåðåäèëà äðóæèíà ë³ñíèêà:
– Çàðàç ïîâå÷åðÿéòå, à ïîò³ì áóäåòå ðîçïîâ³äàòè ïðî ñâî¿ ïîäâèãè! Òà ñïî÷àòêó ïîìèéòå ðóêè. Òàì òåïëà âîäè÷êà, ³ ìèëî, ³ ðóøíè÷îê...
˳ñíèê ç õëîï÷èêîì âèéøëè ç³ ñâ³òëèö³ é ïîïðÿìóâàëè äî óìèâàëüíèêà.
– À ÿê òåáå çâàòè? – ìàéæå ïîøåïêè çàïèòàâ ë³ñíèê ìàëîãî, – áî ÿ çàáóâ.
– ²âàíêî.
– Äîáðå.
Ïîìèâøè ðóêè, âîíè ç âåëèêèì çàäîâîëåííÿì ñ³ëè äî ñòîëó, íà ÿêîìó ñòîÿëè àðîìàòí³ ñòðàâè.
²âàíêîâà áàáóíÿ ÷àñòî õâîð³ëà, ³ çäåá³ëüøîãî éîìó äîâîäèëîñÿ ¿ñòè òå, ùî ïðèíîñèëè ñóñ³äè àáî çíàéîì³. Òà ¿æà çàâæäè áóëà õîëîäíîþ. À ñüîãîäí³ â³í ¿â òàêå òåïëåíüêå ³ òàêå ñìà÷íå.
˳ñíèê ³ éîãî äðóæèíà áà÷èëè, ùî õëîï÷èê ÷îìóñü ¿ñòü ç³ ñëüîçàìè íà î÷àõ, àëå ìîâ÷àëè.
Ïîâå÷åðÿâøè, ë³ñíèê ñòàâ ðîçïîâ³äàòè ïðî òå, ÿê â³í âèñòåæóâàâ âîâêà.
– Çâ³ð áóâ äóæå òÿìóùèì, òîìó ìåí³ òàê äîâãî äîâåëîñÿ ñë³äêóâàòè çà íèì.
²âàíêî óâàæíî ñëóõàâ ë³ñíèêà ³ ïîìàëó çàñïîêîþâàâñÿ.
– À ÿê òè ïîòðàïèâ ó ë³ñ? – çàïèòàâ ë³ñíèê ìàëîãî.
– ß øóêàâ âîãíèê äîáðà.
– Âîãíèê äîáðà? – ïåðåïèòàëà Ñîô³ÿ Ïåòð³âíà.
Óðàç çì³íèâñÿ âèðàç îáëè÷÷ÿ ë³ñíèêà. ³í çðîçóì³â, ùî õëîï÷èê ñèðîòà...
Äðóæèíà ë³ñíèêà ï³ä³éøëà äî ²âàíêà, îáíÿëà éîãî çà ïëå÷³, í³áè ð³äíó äèòèíó, ³ ïîö³ëóâàëà â ãîë³âêó.
– À ÷èé æå òè áóäåø? – ëàã³äíî çàïèòàëà âîíà.
– ͳ÷èé, – çàæóðåíî â³äïîâ³â õëîï÷èê. – Áàáóíÿ ïîìåðëà, ³ ÿ òåïåð çîâñ³ì îäèí.
– Òîä³ çàëèøàéñÿ ó íàñ! – çðàä³ëà ä³â÷èíêà. Áóäåø ìåí³ áðàòèêîì. Ìåíå çâàòè ˳çà, à òåáå ÿê?
– ²âàíêî...
– Äóæå ïðèºìíî, – ñêàçàëà ìàìà. – Ìèéòå í³æêè ³ ïîðà âàì óæå â ë³æå÷êà.
– Ìè ç ²âàíêîì áóäåìî â³äïî÷èâàòè â îäí³é ê³ìíàò³, – ñêàçàâ ë³ñíèê, – ó íàñ º ïðî ùî ïîãîâîðèòè, ÿê ìóæ÷èíà ç ìóæ÷èíîþ. ³í æå òåïåð ñèí ì³é. Ïðàâäà, äîíþ?
– Ïðàâäà, òàòóñþ, – â³äïîâ³ëà ˳çà. – Íà äîáðàí³÷ óñ³ì! – ², ùàñëèâà, ïîá³ãëà äî ñâ ê³ìíàòè. Âîíà ùå äîâãî íå ìîãëà çàñíóòè â³ä òàêî¿ íåñïîä³âàíêè: ó íå¿ º áðàòèê!
Ìàìà ïîñòåëèëà ²âàíêîâ³ ïîñò³ëü, ³ â³í óïåðøå â³äïî÷èâàâ â òàê³é ïðîñòîð³é ³ ÷èñò³é ê³ìíàò³. Éîìó í³êîëè íå äîâîäèëîñÿ ñïàòè â òàêîìó òåïëîìó ³ ì'ÿêîìó ë³æêó. À ãîëîâíå – â³í çíàéøîâ âîãíèê äîáðà.
«Ó ìåíå... º... òàòî... ³í òóò, ïîðÿä ç³ ìíîþ. À ùå ó íàñ ç íèì º òàºìíèöÿ. ͳõòî íå ïîâèíåí çíàòè çâ³äêè ïðèéøîâ ÿ».
– Òè – ì³é ñèí, ³ öèì âñå ñêàçàíî, – ïðîìîâèâ òàòî çàñèíàþ÷è.
²âàíêî áîÿâñÿ íàâ³òü ïîâîðóõíóòèñÿ, ùîá ÷àñîì íå ðîçáóäèòè éîãî, òîìó ùî òàòî äóæå ñòîìèâñÿ, ñë³äêóþ÷è çà âîâêîì. À â³í, ²âàíêî, áóäå îõîðîíÿòè éîãî ñîí äî ñàìîãî ðàíêó.
² ìàìà ó íüîãî º. Âîíà íàéêðàùà ó âñüîìó ñâ³ò³... ² ñåñòðè÷êà ç òàêèì ÿíãîëüñüêèì ãîëîñî÷êîì, ³ òàêà ïðèâ³òíà... Ìàëèé ùå äîâãî äèâèâñÿ íà ë³æêî, íà ÿêîìó â³äïî÷èâàâ òàòî. Âîíî ñòîÿëî á³ëÿ â³êíà. ͳ÷ áóëà ì³ñÿ÷íà, ³ â³í áà÷èâ êîòèêà, ùî ïðèìîñòèâñÿ íà êèëèìêó. Íåïîì³òíî î÷³ ²âàíêà ñòàëè ñòóëÿòèñÿ ³ â³í ì³öíî çàñíóâ.
Òâîðè
Áðåäèõ³íà, Í. Ì. Âåðáíà íåä³ëÿ [Òåêñò]: â³íîê ñîíåò³â / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Ñòåï, 2002. – 20 ñ.
Áðåäèõ³íà, ͳíà Ìèêîëà¿âíà. Âîãíèê äîáðà: â³ðø³ / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: ÄËÀÓ, 2000. – 25 ñ.: ³ë.
Áðåäèõ³íà, Í. Ì. Ãîëóáà òðîÿíäà [Òåêñò]: â³ðø³ / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Ëèñåíêî Â. Ô., 2011. – 56 ñ.
Áðåäèõ³íà, Í. Ì. Äàðóíîê [Òåêñò]: â³ðø³ / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Ñòåï, 2002. – 110 ñ.
Áðåäèõ³íà, ͳíà Ìèêîëà¿âíà. Äèâîñâ³ò: â³ðø³ / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: ÄËÀÓ, 2000. – 25 ñ.: ³ë.
Áðåäèõ³íà, ͳíà Ìèêîëà¿âíà. Æåíüøåíåâèé êóù: á³îãðàô³÷í³ ïîåìè / ͳíà Áðåäèõ³íà; ðåä.: ³êòîð Ïîãð³áíèé.– ʳðîâîãðàä: Ñòåï, 2008. – 122 ñ.: ³ë., ïîðòð.
Áðåäèõ³íà, ͳíà Ìèêîëà¿âíà. Çà ïîêëèêîì äóø³: â³ðø³, ïîâ³ñò³ / ͳíà Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Âèäàâåöü Ëèñåíêî Â. Ô., 2012. – 59 ñ.: ³ë.
Áðåäèõ³íà, Í. Ì. Êîëîä³é [Òåêñò]: ïîâ³ñòü / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Ëèñåíêî Â. Ô., 2012. – 48 ñ.
Áðåäèõ³íà, ͳíà Ìèêîëà¿âíà. Êîðñóíñüêà ñàãà: â³ðø³ / ͳíà Áðåäèõ³íà,. – ʳðîâîãðàä: ÄËÀÓ: Ñòåï, 2005. – 65 ñ.: ³ë, ïîðòð.
Áðåäèõ³íà, Í. Ì. Ìîâà ñîëîâ'¿íà [Òåêñò]: â³ðø³ / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: ÄËÀÓ, 2000. – 25 ñ.: ³ë.
Áðåäèõ³íà, Í. Ì. Ìð³éíèê: êàçêà [Òåêñò]: êàçêà / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Ëèñåíêî Â. Ô., 2015. – 20 ñ.
Áðåäèõ³íà, Í. Ì. Îêñàíà [Òåêñò]: ïîåìà / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: ÊÎÄ, 2010. – 56 ñ.: ³ë.
Áðåäèõ³íà, Í. Ì. Ïîðè ðîêó [Òåêñò]: â³ðø³ / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Ñòåï, 2002. – 22 ñ.
Áðåäèõ³íà, Í. Ì. гäíà çåìëÿ [Òåêñò]: â³ðø³ / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Ñòåï, 2003. – 42 ñ.
Áðåäèõ³íà, ͳíà Ìèêîëà¿âíà. Ñåðöå ç³òêàíå ç ëþáîâ³: â³ðø³ é ïîåìè / ͳíà Áðåäèõ³íà; ðåä. ³êòîð Ïîãð³áíèé. – ʳðîâîãðàä: Ñòåï, 2006. – 98 ñ.: ïîðòð.
Áðåäèõ³íà, ͳíà Ìèêîëà¿âíà. Ñåðöå ñòåïó: ïîå糿 / ͳíà Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Âèäàâåöü Ëèñåíêî Â. Ô., 2012. – 55 ñ.: ïîðòð.
Áðåäèõ³íà, Í. Ì. Õîëîäíèé ÿð [Òåêñò]: â³ðø³ / Í. Ì. Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Ñòåï, 2004. – 30 ñ.
Áðåäèõ³íà, ͳíà Ìèêîëà¿âíà. Õî÷ó ñâÿòà: äèòÿ÷à îïåðà-êàçêà / ͳíà Áðåäèõ³íà. – ʳðîâîãðàä: Âèäàâåöü Ëèñåíêî Â. Ô., 2013. – 39 ñ.: ïîðòð., íîòè.
Áðåäèõ³íà, ͳíà Ìèêîëà¿âíà. ×àð³âí³ ñóíèö³: äèòÿ÷à îïåðà-êàçêà / ͳíà Áðåäèõ³íà; àâò. ïåðåäì.: ³êòîð Ïîãð³áíèé. – ʳðîâîãðàä: ÄËÀÓ: Ñòåï, 2007. – 21 ñ.: ³ë, ïîðòð.
Ïðî íå¿
Äîíöîâà, Í. "Ƴíî÷³ ãîëîñè ð³äíîãî êðàþ" [Òåêñò] / Í. Äîíöîâà // ³ëüíå ñëîâî. – 2014. – 21 òðàâíÿ. – Ñ. 7.
Ëåâî÷êî, Â. Íå âñèõà äóø³ êðèíèöÿ / Â. Ëåâî÷êî // ʳðîâîãðàäñüêà ïðàâäà. – 2008. – 15 êâ³òíÿ. – Ñ. 6.
Ëåâî÷êî, Â. Âå÷íûå ìåëîäèè âåñíû [Òåêñò] / Â. Ëåâî÷êî // Âåäîìîñòè Ïëþñ. – 2011. – 13 ìàÿ. – Ñ. 6: ôîòî.
Ëåâî÷êî, Â.  ÷åñòü ãîðîäñêèõ èìåíèí [Òåêñò] / Â. Ëåâî÷êî // Âåäîìîñòè Ïëþñ. – 2012. – 28 ñåíòÿáðÿ. – Ñ. 6.
×åðíÿê, Í. "Æåíüøåíåâèé êóù" / Í. ×åðíÿê // Ìîëîä³æíå ïåðåõðåñòÿ. – 2008. – 4 ãðóäíÿ. – Ñ. 11.
"×èñò³é êðèíèö³" – 25 [Òåêñò] // Íàøå ì³ñòî. – 2013. – 31 æîâòíÿ. – Ñ. 3.